آیا تا به حال به پوستتان به‌عنوان مشخصه‌ای از زیبایی فکر کرده‌اید که با گرم شدن هوا باید بیشتر از آن مراقبت کنید یا اینکه آن را فقط یک لایه‌ی محافظ، ابزاری برای لمس کردن یا مدرکی گویا برای سن‌وسال‌تان می‌دانید؟ هرچند پوست شما می‌تواند همهی اینها باشد، اما چشمگیرترین اندام بدن‌تان نیز هست. این نوشته را بخوانید تا با راه‌های مراقبت از پوست در تابستان آشنا شوید.
مراقبت از پوست مخصوصا در روزهای گرم تابستان که امواج فرابنفش خورشید می‌تواند آثار مخربی بر پوست محافظت‌نشده بگذارد، مهم و ضروری است. این اشعه‌ها ممکن است احساس خوب و هیجان‌انگیزی در شما ایجاد کنند، اما به یاد داشته باشید که اثرات قرار گرفتن در معرض نور خورشید به مرور زمان ناخوشایند است. بنا به گزارش آکادمی متخصصین پوست آمریکا، یک‌پنجم آمریکایی‌ها در طول زندگی خود به نوعی از سرطان پوست مبتلا می‌شوند.
قرار گرفتن طولانیمدت در معرض اشعهی فرابنفش خورشید می‌تواند منجر به ابتلا به آب مراورید شود. طبق گزارش مؤسسه‌ی ملی بینایی (National Eye Institute)، ۲۰ میلیون آمریکایی بالای ۴۰ سال به آب مروارید دچارند. پیری زودرس پوست هم از عوارض اشعهی فرابنفش خورشید روی پوست است. مؤسسه‌ی ملی کهنسالی آمریکا (The National Institute on Aging)، نور خورشید را عامل اصلی چروک، خشکی و لکه‌های پوستی می‌داند.
بهترین راه پیشگیری از بروز این مشکلات چیست؟ هنگامی که در طول روز بیرون هستید از پوستتان در برابر اشعه‌های مضر آفتاب محافظت کنید، حتی در روزهای ابری؛ زیرا این اشعه‌ها از ابر، رطوبت و مه عبور می‌کنند. خطر اشعهی آفتاب در تمام فصول وجود دارد و آسیب ناشی از آن هر ساله بیشتر می‌شود. دکتر ران شلتون (Ron Shelton)، عضو آکادمی پوست و جراحی زیبایی آمریکا، دارای بورد تخصصی پوست و استادیار مرکز پزشکی مونت سینای (Mount Sinai) در نیویورک می‌گوید: «حدود ۲۰ درصد از کل زمانی که ما در معرض اشعه‌های مضر آفتاب هستیم مربوط به فصل پاییز، زمستان و بهار است و بدون تردید بیشترین آسیب‌های ناشی از نور خورشید در فصل تابستان روی می‌دهد».
بنابراین شما چه از نظر سلامتی نگران پوست خود باشید و چه از نظر زیبایی به آن اهمیت بدهید، بهتر است هنگام رفتن به ساحل، فضای باز یا حتی حیاط خانه‌تان از پوست خود در برابر نور خورشید به‌خوبی محافظت کنید و سلامت و طراوت پوستتان را در تمام سال حفظ کنید.
سرطان پوست، رایج‌ترین نوع سرطان در ایالات متحده‌ی آمریکاست. شواهد محکمی وجود دارد که نشان می‌دهد زیاد در معرض نور خورشید بودن، خطر ابتلا به سرطان ملانوما را که کُشنده‌ترین نوع بیماری‌هاست افزایش می‌دهد.
کرم‌های ضدآفتاب
کرم ضدآفتاب بهترین دفاع در برابر آفتاب سوختگی و سرطان پوست است که به شکل‌های لوسیون، کرم، پماد، ژل و اسپری در دسترس است. برخی از این کرم‌ها، رنگ و جلوه‌‌‌‌ی خاصی هم به پوست می‌بخشند.
اینکه بهترین نوع ضدآفتاب کدام است بستگی به خود شما دارد. دکتر اندرو کافمن (Andrew Kaufman)، جراح پوست و عضو انجمن جراحی پوست آمریکا می‌گوید: «خوب است از محصولی استفاده کنید که SPF بالاتری دارد، اما مهم‌تر از آن باید ضدآفتابی را پیدا کنید که دوستش داشته باشید و راحت‌تر از آن استفاده کنید، چون در این‌صورت بیشتر سراغ آن خواهید رفت».
حتما ۱۵ تا ۳۰ دقیقه قبل از بیرون رفتن از ضدآفتاب استفاده کنید. ضدآفتاب را به مقدار کافی به پوست خود بمالید، طوری که این کار یک دقیقه طول بکشد. اگر قرار است به ساحل بروید، حداقل ۳۰ گرم از ضدآفتاب را به صورت و تمام بدن‌تان بمالید. اگر لازم است پوستتان را بهتر بپوشانید، از ضدآفتاب بیشتری استفاده کنید. اگر شنا می‌کنید، عرق می‌کنید یا قرار است برای مدتی طولانی در فضای باز باشید، هر دو ساعت یک‌بار آن را تجدید کنید. ضدآفتاب شما باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
- در برابر آب مقاوم باشد؛
- عرق یا آب به‌راحتی آن را از روی پوست پاک نکند؛
- دارای SPF ۱۵ یا بالاتر باشد؛
SPF ضدآفتاب، عیار حفاظتی آن است که نشان می‌دهد مصرف‌کننده قبل از اینکه دچار آفتاب سوختگی شود، تا چه حد می‌تواند زیر نور آفتاب بماند. مثلا فردی که به‌طور طبیعی (بدون ضدآفتاب) بعد از ۱۰ دقیقه در معرض نور خورشید بودن، دچار آفتاب سوختگی می‌شود، اگر از ضدآفتاب با SPF ۲ استفاده کند، بعد از ۲۰ دقیقه دچار آفتاب سوختگی خواهد شد. یک ضدآفتاب با SPF ۳۰ به همین فرد امکان می‌دهد که ۳۰ برابر زمان اولیه زیر نور خورشید بماند، یعنی ۳۰ برابر دیرتر دچار آفتاب سوختگی خواهد شد؛ با وجود این نباید از SPF برای تعیین زمان مجاز زیر آفتاب بودن استفاده کنید.
پوست حتی بدون سوختگی هم ممکن است دچار آسیب شود. ضمنا SPF های بالاتر، عیار حافظتی‌‌شان به‌طور نسبی بالاتر نمی‌رود. مثلا SPF۱۵ معادل ۹۳ درصد از اشعه‌های مضر را بازتاب می‌دهد، درحالی‌که SPF ۳۰ حدود ۹۷ درصد این اشعه‌ها را منعکس می‌کند.
- طیف محافظتی وسیع داشته باشد.
ضدآفتاب‌های حاوی بنزوفنون، سینامیت، سولیسوبنزون، سالیسیلات، اکسید تیتانیوم، زینک اکسید و آووبنزون، طیف محافظتی گسترده‌ای دارند.
ضدآفتابی که فاکتورهای گفته‌شده را نداشته باشد، تنها پرتو UVB را که عامل اصلی آفتاب سوختگی و سرطان پوست است فیلتر می‌کند. محافظت در برابر اشعهی UVB نیز اهمیت زیادی دارد چون عامل پیری زودرس پوست و ابتلا به سرطان پوست است.
لباس
حتما از کلاه مناسب استفاده کنید تا اشعه‌های مضر آفتاب به پوست سر و گوش‌هایتان نرسد. کلاه‌هایی که لبه‌های پهن دارند و از گوش‌هایتان هم محافظت می‌کنند، انتخاب مناسبی هستند.
لباس‌هایی که ویژگی‌های زیر را دارند از رسیدن پرتوهای مضر آفتاب به پوست شما جلوگیری می‌کنند:
- لباس‌هایی که از کتان غیررنگی، پلی‌استرهای بسیار براق و ابریشم نرم و نازک درست شده‌اند پرتوهای UV را جذب می‌کنند یا بازتاب می‌دهند و مانع رسیدن اشعه‌های مضر به پوست می‌شوند؛
- پارچه‌های تیره‌تر پرتو UV را جذب می‌کنند و از بدن دور نگه می‌دارند؛
- لباس‌هایی که بافت یا گره‌های فشرده دارند از نفوذ اشعه‌های مضر جلوگیری می‌کنند.
لیپ بالم یا نرم‌کننده‌ی لب
لب یکی از قسمت‌هایی است که مستعد ابتلا به سرطان پوست و لب است زیرا زیاد در معرض نور آفتاب قرار می‌گیرد. لب‌های خشک و ترک‌خورده که استفاده از لیپ بالم یا وازلین هم کمکی به بهتر شدن‌شان نمی‌کند ممکن است نشان‌دهنده‌ی «کراتوز اکتینیک» باشند. این بیماری مرحله‌ی اولیه‌ی ابتلا به سرطان پوست است که قابلیت پیشرفت کردن و تبدیل شدن به انواع کشنده‌تر این بیماری را دارد. افراد اغلب فراموش می‌کنند به لب‌های خود ضدآفتاب یا لیپ بالم بزنند یا دائم به آنها زبان می‌زنند. برای محافظت کامل از لب‌ها موارد زیر را رعایت کنید:
- از محصولات ویژه‌ی لب که دارای SPF ۱۵ یا بالاتر هستند استفاده کنید. اگر سابقه‌ی سرطان لب یا پوست دارید از ضدآفتاب با SPF ۳۰ یا بالاتر استفاده کنید؛
- استفاده از محصول مخصوص لب را بسته به میزان تماس با پرتوهای UV، هر دو ساعت یک‌بار یا هرقدر که لازم است تکرار کنید؛
- وقتی زیر نور خورشید هستید از روغن بچه، وازلین یا رژلب‌های براق استفاده نکنید؛
- اگر قصد استفاده از رژلب را دارید، سعی کنید رنگ‌های تیره‌تر را انتخاب کنید چون نسبت به رژلب‌های براق و درخشان، لب‌های شما را در برابر اشعه‌های UV بیشتر محافظت می‌کنند؛
- بهتر است از رژلب حاوی SPF یا محصول مخصوص لب که SPF، آنتی‌اکسیدان و قابلیت رطوبت‌رسانی و محافظت‌کنندگی بیشتری دارد، استفاده کنید.
عینک آفتابی
عینک‌های آفتابی بزرگ که سایه‌های بزرگ روی صورت ایجاد می‌کنند امسال دوباره مُد شده‌اند. دکتر نیل هودرو (Neil Hodur) استاد اُپتومتری در کالج اُپتومتری دانشگاه ایلینویز که طرفدار پروپاقرص این مدل عینک‌های آفتابی است می‌گوید: «هرچه بیشتر چشم‌هایتان را بپوشانید، از شدت نوری که به بخش پشت چشم‌هایتان می‌رسد بیشتر خواهید کاست».
قرار گرفتن طولانیمدت در معرض پرتو UV می‌تواند سفیدی چشم را قرمز کند، درست همان‌گونه که می‌تواند پوست را بسوزاند و به مرور زمان مشکلات چشمی‌ای مانند آب مروارید و تباهی لکه زرد را به‌وجود می‌آورد. برای پیشگیری از آسیب چشم‌ها، از عینک‌های آفتابی‌ای استفاده کنید که ویژگی‌های زیر را داشته باشند:
- عینک آفتابی با ۴۰۰ UV؛
این عینک می‌تواند ۴۰۰ نانومتر (۱۰۰ درصد) از اشعهی UV را جذب کند.
- عینک آفتابی ضدضربه؛
این نوع عینک‌ها در برابر ضربه یا تصادف مقاومت می‌کنند.
- عینک آفتابی با رنگ مناسب؛
عینک‌های آفتابی با رنگ‌های نیمه‌شفاف، زیبا و جذاب هستند اما برای جلوگیری از خطاهای رنگی بهتر است از عینک‌های آفتابی با رنگ‌های خاکستری و قهوه‌ای استفاده کنید.
- عینک آفتابی با قیمت مناسب.
عینک آفتابی خوب و مفید ممکن است هر قیمتی داشته باشد، از ۳۵ هزار تومان گرفته تا ۴۰ میلیون تومان.
لوازم آرایشی
آیا آرایش روی صورت می‌تواند مانند محافظی در برابر پرتوهای مضر آفتاب عمل کند؟ جواب مثبت است. وقتی هر نوع پوششی بر روی صورت می‌تواند مانع رسیدن اشعه‌های مضر آفتاب به پوست شود، لوازم آرایشی نیز می‌توانند چنین مانعی ایجاد کنند اما قابلیت محافظت کافی در برابر آفتاب سوختگی یا سرطان پوست را ندارند.
لوازم آرایشی معدنی (طبیعی)، کرم‌پودرهای تیره‌تر، پنکیک‌ها و سایه‌‌ی چشم نسبت به سایر لوازم آرایشی، قابلیت بیشتری برای محافظت از پوست در برابر نور آفتاب دارند، هرچند آرایش روی صورت ممکن است پوست را به‌طور یکنواخت پوشش ندهد یا در طول روز پاک شود و توانایی‌اش را جهت محافظت مؤثر در برابر پرتو UV از دست بدهد. بنابراین توصیه می‌شود ابتدا از ضدآفتاب استفاده و سپس روی آن آرایش کنید.
لوازم آرایشی حاوی SPF با طیف وسیع می‌توانند پرتو UV را فیلتر کنند اما به‌اندازه‌ی خود ضدآفتاب مؤثر نیستند و به خوبی ضدآفتاب‌ها به پوست نمی‌چسبند. ضمنا وقتی ضدآفتاب را با چیز دیگری ترکیب کنید، معمولا از خاصیت فیلترکنندگی UV آن کاسته می‌شود.
کودکان و افراد آسیب‌پذیر
کودکان نه‌تنها در برابر آسیب‌های پرتو خورشید ایمن نیستند بلکه آسیب‌پذیرتر نیز هستند. آکادمی متخصصین پوست آمریکا تخمین می‌زند که بچه‌ها تا ۱۸ سالگی ۸۰ درصد از زندگی‌شان را در معرض نور خورشید هستند. اگر کودکی سابقه‌ی آفتاب سوختگی همراه با تاول داشته باشد، احتمال اینکه بعدا دچار سرطان پوست شود، بسیار زیاد است.
پس بهتر است که هم خودتان و هم کودکان‌تان بین ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر در معرض نور خورشید قرار نگیرید. برای محافظت کودکان در برابر آسیب‌های ناشی از پرتو UV اصول مراقبت در برابر آفتاب سوختگی را فراموش نکنید؛ استفاده از ضدآفتاب، پوشیدن لباس‌های مناسب، محافظت از لب‌ها و استفاده از عینک آفتابی. اما استثناها و نکات دیگری نیز وجود دارد.
نوزادان کوچک‌تر از ۶ ماه
نوزادان زیر ۶ ماه باید از تابش آفتاب دور باشند. اگر آنها را بیرون می‌برید، یک کلاه لبه‌دار پهن روی سرشان بگذارید، لباس مناسب و محافظت‌کننده به آنها بپوشانید و برای‌شان از عینک آفتابی استفاده کنید. قبل از استفاده از ضدآفتاب برای نوزدان از متخصص کودک راهنمایی و مشاوره بگیرید.
کودکان بزرگ‌تر از ۶ ماه
این کودکان همیشه باید از ضدآفتاب با SPF ۱۵ یا بالاتر استفاده کنند. SPFهای ۳۰ و بالاتر برای بچه‌هایی توصیه می‌شود که زمان زیادی را در فضای باز سپری می‌کنند و پوست بسیار روشن و چشم‌ها و موهای روشن دارند.
نوجوانان
نوجوانان زمان زیادی را مشغول فعالیت و بازی در بیرون از خانه هستند که این امر می‌تواند آنها را در معرض آسیب نور خورشید قرار دهد. تمام اصول مربوط به مراقبت از پوست در برابر اشعه‌های مضر آفتاب را برای نوجوانان رعایت کنید.
اتاقک‌های سولاریوم و محصولات برنزه‌کننده
اتاقک‌های خطرناک برنزه‌کننده را فراموش کنید. محصولات برنزه‌کننده که به شکل لوسیون، کرم، ژل و اسپری وجود دارند بهتر از قرارگرفتن زیر اشعه‌های سولاریوم هستند. ماده‌‌ی فعال دی‌هیدروکسی استون (DHA) موجود در این نوع محصولات سلول‌های مرده‌ی پوست را با رنگ پوشش می‌دهد. وقتی این سلول‌های مرده از روی پوست شسته یا لایه‌برداری شوند، رنگ برنزه هم ناپدید می‌شود.
چند نکته:
- محصول برنزه‌کننده‌ای را پیدا کنید که مناسب پوستتان باشد؛
بعضی از برنزه‌کننده‌ها ممکن است پوست برخی از افراد را نارنجی کنند بنابراین ابتدا محصول را روی ناحیه‌ی کوچکی از پوستتان تست کنید.
- محصولات برنزه‌کننده لزوما حاوی ضدآفتاب نیستند؛
برچسب روی محصول را بادقت بخوانید. سازمان غذا و داروی آمریکا، تولیدکننده‌های محصولات برنزه‌کننده را وادار کرده است که روی برچسب محصول جمله‌ی هشداردهنده‌ی «این محصول حاوی ضدآفتاب نیست» را قید کنند.
- از مصرف قرص‌های برنزه‌کننده اجتناب کنید؛
این قرص‌ها مورد تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا نیستند و ممکن است عوارض جانبی‌ای مانند تغییر رنگ چشم را به دنبال داشته باشند.
مراقبت از انواع پوست
بهترین محصولات مراقبت از پوست کدام‌اند؟ دکتر لزلی بامان (Leslie Baumann)، متخصص پوست و زیبایی و نویسنده‌‌ی کتاب «چاره‌ی انواع پوست» در این مورد می‌گوید بستگی به نوع پوست شما دارد. او در کتابش پوست را به انواع خشک یا چرب، حساس یا مقاوم، پیگمانته (دارای رنگدانه و لک) و غیرپیگمانته، چروک‌دار یا بدون چروک و منفذ تقسیم می‌کند. ترکیب این چهار حالت، ۱۶ نوع متفاوت را ارائه می‌دهد مانند پوست ِ خشک، مقاوم و پیگمانته (DRPW)، و پوست حساس، پیگمانته و چروک‌دار (DSPW). انواع مختلف پوست، درمان‌ها و راهکارهای مختلفی نیز می‌طلبند.
پوست چرب
اگر پوست شما چرب است، به کرم یا مرطوب‌کننده نیاز ندارید. توصیه می‌شود از محصولاتی استفاده کنید که حاوی اسید سالیسیلیک هستند مانند ژل شست‌وشوی صورت نوتروژینا که فاقد چربی است و برای برطرف کردن آکنه مفید است یا تونر اسکین مدیکا که حاوی روغن درخت چای و اسید سالیسیلیک است. بنزوئیل پروکساید نیز برای افرادی که پوست حساس و مستعد آکنه دارند مفید است. پن‌اکسیل (PanOxyl) ۵ درصد و محلول ترمیم‌کننده‌ی پرواکتیو (Proactiv) نیز نمونه‌هایی از محصولات توصیه‌شده هستند.
پوست خشک
اگر پوستتان خشک است، باید به دنبال کرم‌های بازسازی‌کننده یا مرطوب‌کننده‌ای باشید که دارای کلسترول، سرامید و اسیدهای چرب باشند؛ مثلا محصولات مناسب پوست‌های حساس ِ داو (Dove)، سراوه (CeraVe) و آتوپالم (Atopalm). از مصرف فوم‌های پاک‌کننده و صابون‌هایی که ممکن است لیپیدهای ضروری پوستتان را از بین ببرند اجتناب کنید.
پوست حساس
ترکیبات ضدالتهابی برای پوست‌های حساس بهترین اثر را دارند. اگر پوستتان حساس است، بهتر است محصولات حاوی بابونه، شیرین‌بیان، خیار، گاوچشم، اسید سالیسیلک و سلنیوم را انتخاب کنید.
پوست مقاوم
اگر پوستتان مقاوم است می‌توانید هر نوع محصول مراقبت از پوستی را که دوست دارید مصرف کنید، چون لایه‌ی بیرونی پوست شما مقاوم است و می‌تواند از لایه‌های زیری در برابر آلرژن‌ها و مواد آسیب‌رسان محافظت کند. اما خیلی از محصولات مراقبت از پوست ممکن است برای شما خوب عمل نکنند چون نمی‌توانند به پوستتان نفوذ کنند.
پوست پیگمانته
محلول‌های حاوی هیدروکینون، اسید موجیک، آربوتین، تیروستات و عصاره‌ی درخت توت در برطرف کردن لک های صورت مفیدند. ویتامین C و رتینوئید نیز مؤثر هستند مخصوصا اگر نوع پوستتان مقاوم، پیگمانته، چروک‌دار و خشک (یا چرب) باشد.
پوست چروک‌دار
اگر پوست شما چین‌وچروک دارد از محصولات رتینوئید و آنتی‌اکسیدان مانند ایده‌بنون، فرولیک اسید و ویتامین C استفاده کنید. مصرف آنتی‌اکسیدان‌های خوراکی مانند عصاره‌ی پلی‌پودیوم لوکوتوم «Polypodium leucotomos» و انار نیز توصیه می‌شود.
اگر همهی این انواع را کنار هم قرار بدهیم، یک پوست خشک، مقاوم، پیگمانته و چروک‌دار و یک پوست چرب، مقاوم، پیگمانته و چروک‌دار با استفاده از رتینوئیدها به میزان زیادی وضعیت بهتری پیدا می‌کند و چین‌وچروک‌ها و رنگدانه‌های پوستی نیز کمتر می‌شود. پوست خشک به مرطوب‌کننده‌‌‌‌ی ترمیمی نیاز دارد، درحالی‌که برای پوست چرب عنصر اسید سالیسیلیک ضروری است.
سردرگم شدید؟!
آیا ترکیبات و عناصر به‌ظاهر معجزه‌آسایی که در محصولات مراقبت از پوست وجود دارند بی‌فایده‌اند و به‌جای اینکه اوضاع پوستتان را بهتر کنند، باعث سردرگمی و ناامیدی‌تان شده‌اند؟ اصلا عجیب نیست! چون صنعت لوازم آرایشی و بهداشتی تجارتی است که در آن برای جلب مشتری بر سر صدها نوع محصول رقابت می‌شود. بسیاری از این برندهای معروف ادعای هر چیزی را دارند، از برطرف کردن چین‌وچروک‌های صورت گرفته تا سفت و محکم کردن پوست. بسیاری از این ادعاها بر مبنای تحقیقات علمی اولیه هستند، اما سند و مدرکی وجود ندارد که لزوما نتایج وعده‌شده حاصل شوند. پس برای اینکه بفهمید در این بازار پرهیاهو کدام محصول مناسب پوست شماست، توصیه می‌کنیم به متخصص پوست مراجعه کنید.